بررسی اثر عصاره ریشه و میوه زرشک بر روی برخی از پارامترهای بیوشیمیایی سرم و تغییرات هیستولوژیکی کلیه وکبد در موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

فلاونوئید ها و آلکالوئید های موجود در میوه و ریشه زرشک جزء آنتی اکسیدان ها به شمار می روند. هدف بررسی حاضر، تعیین اثر تجویز عصاره ریشه و میوه زرشک بر برخی از پارامترهای بیوشیمیایی سرم و تغییرات هیستولوژیکی کلیه وکبد در مدل تجربی دیابت قندی القا شده توسط استرپتوزوتوسین در موش صحرائی بود. برای القاء دیابت از استرپتوزوتوسین به میزان 65 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن (داخل صفاقی) در موش های صحرائی نر استفاده شد. عصاره آبی ریشه و میوه زرشک زرافشانی با مقادیر 250 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن و همچنین داروی متداول ضد دیابتی، گلیبن کلامید ( دوز600 میکرو گرم بر کیلوگرم وزن بدن) به صورت گاواژ معدی به مدت 42 روز به موش های صحرایی نر سالم و دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین تیمار گردیدند. میزان پارامتر های بیوشیمیایی سرم قبل از ایجاد دیابت و در انتهای هفته 6 تعیین گردید. آسیب شناسی بافتی نیز جهت ارزیابی درجات مختلف آسیب کلیه و کبد انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که تیمار عصاره آبی ریشه زرشک در موش های دیابتی باعث کاهش میزان قند خون، چربی های خون، آنزیم های شاخص کبدی ( alp، alt و ast )، توتال بیلی روبین، پروتئین و آلبومین ادرار، کراتینین و اوره سرم و افزایش میزان انسولین، تستوسترون، پروتئین تام و آلبومین در سرم و کراتینین و اوره در ادرار شده است. در حالی که عصاره میوه زرشک (مخصوصاً در دوز 500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن) میزان آنزیم های شاخص کبدی (alp، alt و ast) ،توتال بیلی روبین، پروتئین و آلبومین ادرار، کراتینین واوره سرم کاهش و میزان پروتئین تام سرم، کراتینین و اوره در ادرار افزایش داد، و بر سایر پارامترها تغییرات معنی داری نداشت. مقایسه ای بین نقش عصاره آبی ریشه و میوه زرشک و داروی متداول ضد دیابتی، گلیبن کلامید انجام شد. نتایج تحقیق حاضر گویای آن است که اثرات ضد دیابتی عصاره ریشه(مخصوصاً در دوز 500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن) موثرتر از داروی گلی بن کلامید می باشد نتایج هیستوپاتولوژی با یافته های بیوشیمیایی یکسان بود. عصاره ریشه زرشک با داشتن اثرات هیپوگلیسمیک و به دلیل عوارض جانبی کمتر در مقایسه با داروهای سنتتیک در درمان دیابت توصیه می گردد، هر چند مکانیسم عمل آن نا مشخص است و احتیاج به تحقیقات بیوشیمیایی و فارماکولوژیکی بیشتری دارد. همچنین میوه و ریشه زرشک از طریق خواص آنتی اکسیدانی خود و جاروکنندگی رادیکال های آزاد، کبد و کلیه موش های صحرایی را در برابر آسیب های بافتی ناشی از بیماری دیابت محافظت می کنند.